пӱгыр

пӱгыр
I. анат. горб. Верблюдын пӱгыржӧ горб верблюда.
□ Мом ыштет, пӱгырым шӱгар гына тӧрлата, маныт. З. Каткова. Что поделаешь, говорят, что только могила исправит горб. «Чын ойлат: сӧсна шке пӱгыржым ок уж», – семынже пелештыш. В. Юксерн. «Правильно говорят: свинья не видит свой горб», – промолвил он про себя. Ср. сугыр.
2. сутулость, сутулина. Вийна сорталак тудын (оргамакын) шоҥго йолжо, Туп пӱгыржӧ локшичмыла пыта. Сем. Николаев. Выпрямляются, словно свечи, старые ноги лошади, сутулина на спине исчезает на глазах.
3. в поз. опр. горбатый, имеющий горб. Пӱгыр имне конёк-горбунок; пӱгыр коча горбатый дед; пӱгыр тупан с горбатой спиной, с горбом на спине.
□ Пӱгыр кукшо кува гына, тояш эҥертен, верже гыч эркын кынеле. О. Шабдар. Только сухая горбатая старуха медленно поднялась со своего места, опираясь на палку. Ит ӧркане пӱгырнаш, пӱгыр от лий, пӱгырнен. Й. Осмин. Не поленись нагнуться: нагнувшись, не будешь ты горбатым.
4. в поз. опр. согбенный, сутулый, сгорбленный, согнутый (о человеке). Пӱгыр тупан с сутулой спиной.
□ Тудо ынде пӱгыррак лийын, чалемын, пондашым кужунрак сакен, пӱйжӧ шуэмын. Д. Орай. Теперь он стал сутуловатым, поседел, больше отпустил бороду, зубы поредели. Чапле корныш тыят лектыч, Вийныш пӱгыр кап-кылет. М. Казаков. На путь славный вышел и ты, выпрямилось Твоё согбенное тело.
5. в поз. опр. горбатый, изогнутый (о носе, клюве, морде). Пӱгыр нер нос с горбинкой.
□ Теве, шке сатужым ужален, пӱгыр неран армянин шага. К. Васин. Вон стоит, торгуя своим товаром, горбоносый армянин. Козырёк ӱмбалныже пӱгыр неран орёл сӱрет. Н. Лекайн. У него над козырьком изображение орла с изогнутым клювом. Ср. кадыр.
6. в поз. опр. горбатый, дугообразный, изогнутый, выгнутый, кривой. Кӱкшакан пӱгыр тупрӱдыжӧ горбатый хребет холма; пӱгыр оҥа горбатая доска; пӱгыр леведыш горбатая крыша.
□ Нӱшкӧ, пӱгыр шогавуйым Вурс трактор туарен. О. Ипай. Тупую, горбатую соху заменил стальной трактор. Теве – ломбо, сусыр, пӱгыр ломбо. А. Иванова. Вот черёмуха, израненная, кривая черёмуха.
◊ Пӱгыр косиля (ожнысо кадыр тортан, мландым ик веке гына йӧрышӧ шогавуй). Ярныше имне, пӱгыр косиля – мо ден тушто воранет? С. Чавайн. Усталая лошадь, горбатая косуля – с чем же тут идти вперёд? Пӱгыр янда лупа; выпуклое увеличительное стекло (букв. горбатое стекло). Ачам улмаш ушанак. Пӱгыр янда дене Сорла вӱрдеш тыге возен коден. В. Горохов. Отец был всё-таки умный. Лупой он написал на ручке серпа вот так. Ср. лупа. Кум пӱгырын пӱгырнаш сутулиться, горбиться сильно (букв. сутулиться, горбиться в три горба). Вачӱмбалне урлыкаш. Кажныже, шукырак кинде логалеш манын, нелыракын оптен. Коло вич еҥ, кум пӱгырын пугырнен, комбо кӱтӱла поче-поче ошкылеш. Ю. Артамонов. На спине – семена. Думая, что достанется больше хлеба (себе), каждый наложил как можно потяжелее. Двадцать пять человек, согнувшись, идут гуськом друг за другом.

Марийско-русский язык (Марла-рушла мутер). 2009.

Игры ⚽ Нужно сделать НИР?

Полезное


Смотреть что такое "пӱгыр" в других словарях:

  • гыр-гыр — 1. Сулыш юлыннан килә торган һаваның кече телне калтыратып үтүеннән барлыкка килгән калын тавышны белдерә …   Татар теленең аңлатмалы сүзлеге

  • кыңгыр — (КЫҢГЫРАЙТУ) (КЫҢГЫРАЮ) – рәв. Нин. б. яссылыкка карата почмак ясап, беркадәр кырынайтып. с. Яссылыкка карата почмак ясап торган; кырынайган, авыш. КЫҢГЫР КАРАУ – Начар карау. КЫҢГЫР КИТМӘҮ – Начар булмау, зарар килмәү. КЫҢГЫР ЭШ – Начар эш, яман …   Татар теленең аңлатмалы сүзлеге

  • Кюзели-Гыр —         Кюзеликыр, древнехорезмийское городище, расположенное в районе древней дельты Амударьи, на одноимённой останцовой возвышенности (ныне в пределах Ташаузской области Туркменской ССР). Открыто в 1939, раскапывалось в 1950, 1953 54. К. Г.… …   Большая советская энциклопедия

  • җил-яңгыр — Җил һәм яңгыр, җилләп яуган көчле яңгыр …   Татар теленең аңлатмалы сүзлеге

  • яңгыр — 1. Су тамчылары рәвешендә ява торган явым төшем 2. күч. Күпләп коела, сибелә, чәчелә торган берәр нәрсәнең ташкыны. ЯҢГЫР БАШМАГЫ – Итләч йомшагы өлгергәннән соң кара кучкыл тузанга әйләнә торган шарсыман гөмбә; рус. Дождевик …   Татар теленең аңлатмалы сүзлеге

  • даңгыр-доңгыр — 1. Дөбердәүле калтыраулы даң тавышларын белдерә 2. Даңгырдык яки сикәлтәле юлда (арбага һ. б. ш. га) утырып барганда селкенү тур.) …   Татар теленең аңлатмалы сүзлеге

  • доңгыр-даңгыр — Дөбердәү калтырау катнаш доң тавышын белдерә …   Татар теленең аңлатмалы сүзлеге

  • мыңгыр-мыңгыр — Берөзлексез, әкрен генә, ишетелер ишетелмәс яки аңлаешсыз итеп сөйләнгән вакытта яки сукранганда була торган тавышларны белдерә …   Татар теленең аңлатмалы сүзлеге

  • шыңгыр-шыңгыр — Металл яки шундый каты әйберләр бер беренә бәрүлүдән чыккан калын, тонык кына калтыраулы тавышны белдерә …   Татар теленең аңлатмалы сүзлеге

  • ыңгыр-мыңгыр — рәв. Сукрана сукрана …   Татар теленең аңлатмалы сүзлеге

  • ыңгыр-шыңгыр — рәв. Ыңгырашып, көч хәл белән …   Татар теленең аңлатмалы сүзлеге


Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»